 |
10.04.2015 09:29 |
|
 |
15,786 |
I. Đặt vấn đề :
Chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân là nhiệm vụ quan trọng của ngành y tế. Nhằm đáp ứng kịp thời các nhu cầu khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, hệ thống các cơ sở y tế không ngừng được tăng cường, mở rộng và hoàn thiện. Tuy nhiên trong quá trình hoạt động, hệ thống y tế đặc biệt là các bệnh viện đã thải ra môi trường một lượng lớn các chất thải bỏ, bao gồm những chất thải bỏ nguy hại. Theo WHO, trong thành phần chất thải bệnh viện có khoảng 10% là chất thải nhiễm khuẩn và khoảng 5% là chất thải gây độc hại như chất phóng xạ, chất gây độc tế bào, các hóa chất độc hại phát sinh trong quá trình chẩn đoán và điều trị, đó là những yếu tố nguy cơ làm ô nhiễm môi trường, lan truyền mầm bệnh từ bệnh viện tới các vùng chung quanh, dẫn tới tăng nguy cơ nhiễm trùng bệnh viện và tăng tỷ lệ bệnh tật của cộng đồng dân cư sống trong vùng tiếp giáp.
Bộ Y Tế ban hành quyết định 43/QĐ-BYT ngày 31/11/2007 về hướng dẫn phân loại, thu gom và xử lý chất thải y tế. Để thực hiện tốt quyết định đó, Bệnh viện ĐKKV Định Quán đã tích cực triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn phân loại và thu gom rác thải y tế. Tuy vậy, vẫn chưa có điều tra nào về vấn đề này tại bệnh viện. Để đánh giá kiến thức, thái độ và hành vi của nhân viên y tế tại Bệnh viện ĐKKV Định Quán trong thời gian qua, chúng tôi đặt vấn đề nghiên cứu đề tài "Khảo sát kiến thức, thái độ, hành vi về chất thải y tế của nhân viên y tế tại Bệnh viện ĐKKV Định Quán năm 2014" với mục tiêu :
1. Xác định tỷ lệ nhân viên y tế hiểu biết về phân loại, thu gom và xử lý chất thải y tế.
2. Xác định tỷ lệ nhân viên y tế có hành vi phân loại rác đúng.
II. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu :
1. Đối tượng nghiên cứu :
- Tất cả các nhân viên y tế (bao gồm cả hộ lý và y công) đang làm việc tại Bệnh viện ĐKKV Định Quán.
- Loại trừ những cán bộ không đồng ý tham gia phỏng vấn.
2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu :
- Thời gian : Từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2014.
- Địa điểm : Bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán.
3. Phương pháp nghiên cứu :
- Mô tả cắt ngang.
- Thu thập số liệu qua bộ câu hỏi thiết kế sẵn. Số liệu được xử lý bằng phần mềm Epi info 2002.
III. Kết quả :
1. Nhóm tuổi :
- Từ 20 đến 40 tuổi chiếm 71,6%.
- > 40 tuổi chiếm 28,4%.
2. Giới :
- Nữ chiếm tỷ lệ là 70%.
- Nam chiếm tỷ lệ là 30%.
3. Nghề nghiệp :
- Nhìn chung nhân viên điều dưỡng chiếm tỷ lệ cao 48%.
4. Thâm niên công tác : n = 236
- <10 năm 37 chiếm 15,7%.
- 10 đến 20 năm 52 chiếm 22%.
- > 20 năm 147 chiếm 62,3%.
5. Hiểu biết về quyết định 43 :
- Đúng 229 chiếm 97%.
- Sai 7 chiếm 3%.
6. Hiểu biết về số nhóm chất thải :
- Số nhân viên biết chất thải có 05 nhóm chiếm tỷ lệ cao 91,5%.
7. Hiểu biết về các nhóm chất thải y tế : n = 236
- Chất thải lây nhiễm 233 chiếm 98,7%.
- Chất thải thông thường 222 chiếm 94,1%.
- Chất thải phóng xạ 229 chiếm 97%.
- Bình chứa áp suất 199 chiếm 84,3%
- Hóa học nguy hại 227 chiếm 96,2%.
- Không biết nhóm nào 01 chiếm 0,4%.
Nhận xét : Đa số nhân viên đều hiểu biết về các nhóm chất thải y tế
8. Hiểu biết về nhóm chất thải lây nhiễm :
- Chất thải sắc nhọn: Đúng 226 chiếm 95,8% ; sai 10 chiếm 4,2%.
- Chất thải giải phẫu : Đúng 228 chiếm 96,6% ; sai 8 chiếm 3,4%.
Nhận xét : Đa số nhân viên đều biết nhóm chất lây nhiễm.
9. Hiểu biết về mã màu thùng đựng chất thải : n = 231
- Màu vàng : Đúng 227 chiếm 98,3%. ; sai 4 chiếm 1,7%
- Màu đen : Đúng 196 chiếm 84,8% ; sai 35 chiếm 15,2%.
- Màu xanh : Đúng 218 chiếm 94,4% ; sai 13 chiếm 5,6%.
- Màu trắng : Đúng 220 chiếm 95,2% ; sai 11 chiếm 4,8%.
Nhận xét : Đa số nhân viên đều biết về quy định mã màu.
10. Hành vi của nhân viên về chất thải y tế : n = 236
- Quan tâm việc phân loại chất thải tại khoa : Có 236 chiếm 100%.
- Thực hành phân loại rác thải : Có 236 chiếm 100%.
- Nhắc nhở bệnh nhân bỏ rác vào thùng : Có 232 chiếm 98% ; không 04 chiếm 2%.
- Hướng dẫn bệnh nhân về mã màu : Có 210 chiếm 89% ; không 26 chiếm 11%.
Nhận xét : Nhân viên có thái độ hành vi rất tốt về chất thải y tế.
11. Hiểu biết của nhân viên về tác hại đến con người của chất thải y tế :
- Người thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải : Có 230 chiếm 97,5% ; không 06 chiếm 2,5%.
- Hộ lý : Có 146 chiếm 61,9% ; không 90 chiếm 38,1%.
- Bệnh nhân : Có 116 chiếm 49,2% ; không 120 chiếm 50,8%.
- Bác sỹ và điều dưỡng : Có 131 chiếm 55,5% ; không 105 chiếm 44,5%.
Dân xung quanh bệnh viện : Có 102 chiếm 43,2% ; không 134 chiếm 56,8%.
Nhận xét : Người thu gom, vận chuyển rác và hộ lý là 2 đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi tác hại của chất thải y tế được nhân viên y tế và vệ sinh viên biết đến nhiều nhất.
12. Hiểu biết của nhân viên về tác hại đến môi trường của chất thải y tế : n = 236
- Lan truyền bệnh : Có 227 chiếm 96,2% ; không 9 chiếm 3,8%.
- Gây ung thư : Có 68 chiếm 28,8% ; không 168 chiếm 71,2%.
- Chấn thương do vật sắc nhọn : Có 154 chiếm 65,% ; không 82 chiếm 35%.
- Phát sinh côn trùng truyền bệnh : Có 141 chiếm 60% ; không 95 chiếm 40%.
- Ảnh hưởng đến tâm lý, môi trường : 138 chiếm 58% ; không 98 chiếm 42%.
Nhận xét Tác hại lây truyền bệnh và chấn thương do chất thải sắc nhọn được biết đến với tỷ lệ cao nhất
IV. Bàn luận :
1. Yếu tố dịch tể : Trong nghiên cứu của chúng tôi, độ tuổi của nhân viên trung bình là 30 + - 10 và nhóm tuổi 20 - 40 chiếm tỷ lệ cao nhất 71,6%, điều này cho thấy lực lượng nhân viên của bệnh viện tương đối trẻ, điều này phù hợp với tình hình của bệnh viện ngày càng phát triển, lực lượng này có một lượng kinh nghiệm phong phú sẽ phục vụ tốt hơn trong công tác của bệnh viện. Nhóm nhân viên có thâm niên công tác trên 20 năm chiếm tỷ lệ rất cao 62,3%. Phù hợp với tình hình chung của các bệnh viện khi lực lượng điều dưỡng chiếm 48% và nhân viên là nữ chiếm tỷ lệ cao 70% cũng phù hợp.
2. Kiến thức của nhân viên về rác thải y tế : Hiện nay bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán nói riêng và các bệnh viện khác nói chung đều áp dụng quyết định 43/QĐ-BYT trong vấn đề thu gom. phân loại và xử lý rác thải y tế. Điều tất yếu là tất cả nhân viên làm việc trong bệnh viện đều phải biết quyết định này, tuy nhiên vẫn còn một số ít nhân viên 3% không biết về quyết định 43. Có lẽ đây là các nhân viên mới vào công tác chưa nắm được, điều này chỉ ra vấn đề cần đào tạo cho các nhân viên mới biết về quyết định 43 để thực hiện cho đúng.
Hiểu biết về số nhóm chất thải y tế theo QĐ 43 cũng rất tốt, đều đạt trên 90%, chỉ có chất thải là bình chứa áp suất chỉ có 84% nhân viên biết và 0,4% nhân viên không biết nhóm nào. Điều này phù hợp với công việc hàng ngày của nhân viên luôn làm phát sinh chất thải, và việc nắm rõ các nhóm chất thải giúp cho việc phân loại tốt hơn, nhằm giảm lượng chất thải phát sinh.
Mỗi nhóm chất thải phải bỏ vào bao bì và thùng đựng chất thải phù hợp. Hiểu biết của nhân viên bệnh viện về vấn đề này cũng rất tốt, đều đạt trên 95%, mã màu đen đựng chất thải phóng xạ và hóa học nguy hại có 84,8% nhân viên nắm. Điều này cũng phù hợp với tình hình của bệnh viện không phát sinh chất thải phóng xạ, nên việc sử dụng túi và thùng màu đen rất hạn chế. Cho nên con số 100% nhân viên quan tâm tới việc phân loại rác tại khoa, 100% nhân viên thực hành phân loại rác tại khoa là phù hợp. Ngoài việc quan tâm và thực hành phân loại rác, nhân viên còn chú ý nhắc nhở bệnh nhân và người nhà bệnh nhân bỏ rác đúng nơi quy định.
3. Thái độ và hành vi của nhân viên đối với chất thải y tế : Chất thải y tế là vấn đề rất quan trọng trong hoạt động của bệnh viện, ngoài kiến thức về chất thải y tế, thì thái độ và hành vi của nhân viên cũng hết sức quan trọng. Trong nghiên cứu này, nhân viên y tế có hành vi rất tốt từ thực hành phân loại rác đến nhắc nhở người khác về việc bỏ rác đúng nơi quy định, chính vì vậy mà tỷ lệ nhân viên biết chất thải y tế có ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường chiếm tỷ lệ 100% là đều phù hợp. Hai đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi chất thải y tế là người thu gom vận chuyển rác và hộ lý được nhân viên nhắc tới chiếm tỷ lệ cao 97,5% và 62%. Điều này rất quan trọng khi nhân viên ý thức được đối tượng dễ bị ảnh hưởng này thì họ sẽ có thái độ tốt trong việc thực hành phân loại rác tại nơi phát sinh góp phần làm giảm nguồn rác thải nguy hại do phân loại không phù hợp. Ngoài ảnh hưởng đến con người, thì chất thải y tế còn ảnh hưởng đến môi trường tại nơi làm việc và xung quanh. Hầu hết nhân viên đều biết điều này, tuy nhiên tỷ lệ vẫn chưa cao. Chất thải y tế làm lan truyền mầm bệnh được nhân viên biết nhiều nhất 96,2%, một ảnh hưởng cũng rất quan trọng là chất thải y tế gây chấn thương do vật sắc nhọn lại chiếm tỷ lệ không cao 65,3%, điều này có lẽ là do nhân viên bệnh viện trong quá trình công tác đã thực hiện tốt việc phân loại rác nên vấn đề chấn thương do vật sắc nhọn ít xảy ra nên nhân viên không để ý đến vấn đề này. Tuy nhiên đây là một vấn đề quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến nhân viên, cho nên đây sẽ là đề tài để triển khai tập huấn, giáo dục tuyên truyền trong năm tới của khoa KSNK.
V. Kết luận : Qua khảo sát 236 nhân viên bệnh viện, chúng tôi rút ra một số vấn đề sau :
- Lực lượng cán bộ của bệnh viện tương đối trẻ, với độ tuổi trung bình là 30, trong đó nhóm tuổi 20 - 40 chiếm tỷ lệ 71,6%, nhân viên nữ chiếm tỷ lệ 70%, thâm niên công tác > 20 năm chiếm tỷ lệ 62,3%.
- Kiến thức về chất thải y tế của nhân viên tương đối tốt, trong đó biết về QĐ 43 chiếm tỷ lệ 97%, biết 5 nhóm chất y tế chiếm tỷ lệ 91,5%, biết về mã màu thùng đựng chất thải y tế chiếm tỷ lệ 98%, đặc biệt lưu ý là có 2% nhân viên không biết mã màu, bao bì và thùng đựng chất thải.
- 100% Nhân viên quan tâm và thực hành phân loại rác tại khoa.
- 100% nhân viên biết tác hại của chất thải y tế tới con người và môi trường.
VI. Kiến nghị :
- Đưa nội dung về quản lý chất thải y tế vào chương trình huấn luyện nhân viên hàng năm của bệnh viện.
- Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện phân loại rác tại nơi phát sinh.
- Tuyên truyền bằng pano, áp phích tại nhiều nơi trong bệnh viện.
Tài liệu tham khảo
- Bộ y tế . Quy chế quản lý chất thải y tế ban hành kèm theo QĐ 43/2007/QĐ-BYT ngày 30/11/2007.
- Bệnh viện Chợ Rẫy. Hướng dẫn quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn 2006.
- Lê Thi Anh Thư . Giáo trình KSNK bệnh viện 2011